"Bệnh viện là một môi trường nguy cơ cao, nơi các sự cố y khoa có thể xảy ra bất cứ thời điểm nào từ bất kỳ dịch vụ khám chữa bệnh nào", Thứ trưởng Y tế Nguyễn Trường Sơn, cho biết tại lễ mittinh hưởng ứng ngày an toàn người bệnh thế giới lần thứ nhất, ngày 17/9.

Có tới 134 triệu sự vụ y khoa bất lợi xảy ra hàng năm ở các nước thu nhập trung bình và thấp, gây ra 2,6 triệu ca tử vong. Như vậy cứ mỗi phút lại có 5 người thiệt mạng vì các bất cẩn trong chăm sóc y tế. 

Bất cứ công đoạn nào của quá trình chẩn đoán, chăm sóc, điều trị đều chứa đựng các nguy cơ tiềm tàng cho người bệnh, theo thứ trưởng Sơn. Ngoài ra, bệnh viện là nơi các thầy thuốc thường xuyên bị áp lực công việc do tình trạng quá tải và áp lực về tâm lý, vì vậy, sự cố y khoa không mong muốn là điều khó tránh khỏi và trong nhiều trường hợp ngoài tầm kiểm soát.

Sai sót về sử dụng thuốc không an toàn như liều lượng không đúng, hướng dẫn không rõ ràng, sử dụng chữ viết tắt trong kê đơn và đơn thuốc không phù hợp là những nguyên nhân hàng đầu gây nguy hiểm cho người bệnh và hoàn toàn có thể phòng tránh được. Trên toàn cầu, tiêu tốn chi phí liên quan đến lỗi sử dụng thuốc ước tính là 42 tỷ USD mỗi năm, chưa bao gồm tiền lương, năng suất lao động giảm hoặc chi phí cho chăm sóc sức khỏe do tai biến. Chi phí này chiếm 1% chi tiêu toàn cầu cho y tế.

Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Bạch Mai. Ảnh: Giang Huy.

Chẩn đoán không chính xác hoặc chậm trễ cũng là một trong những nguyên nhân phổ biến nhất gây nguy hiểm và ảnh hưởng đến hàng triệu người bệnh. Tại Mỹ, nghiên cứu khám nghiệm tử thi cho thấy các lỗi chẩn đoán chiếm khoảng 10% trường hợp tử vong. Nghiên cứu hồi cứu hồ sơ bệnh án cho thấy lỗi chẩn đoán chiếm 6-17% trong các sự cố nguy hại. Bằng chứng từ các quốc gia thu nhập thấp và trung bình còn hạn chế, tuy nhiên, ước tính tỷ lệ này sẽ còn cao hơn.

Cứ 100 bệnh nhân nhập viện thì có 7 người ở các nước thu nhập cao, 10 người ở các nước thu nhập thấp và trung bình sẽ mắc một hoặc nhiều bệnh nhiễm trùng liên quan đến chăm sóc sức khỏe. Hàng trăm triệu bệnh nhân trên toàn thế giới bị nhiễm trùng bệnh viện hàng năm.

Thông báo của WHO cũng cho thấy phẫu thuật không an toàn dẫn đến tỷ lệ bệnh tật và tử vong cao. Các quy trình chăm sóc phẫu thuật không an toàn gây ra biến chứng ở 25% người bệnh. Hàng năm, có gần 7 triệu người bệnh phẫu thuật bị biến chứng, trong đó có một triệu người chết trong hoặc ngay sau phẫu thuật.

Do các biện pháp an toàn người bệnh được cải thiện, các trường hợp tử vong liên quan đến biến chứng do phẫu thuật đã giảm trong 50 năm qua. Tuy nhiên, số người bệnh bị biến chứng do phẫu thuật tại các nước thu nhập thấp và trung bình vẫn cao gấp 2-3 lần so với các nước thu nhập cao.

"Khi sự cố không mong muốn xảy ra, cả người bệnh và thầy thuốc đều là nạn nhân, đặc biệt đối với người bệnh phải gánh chịu thêm hậu quả, làm ảnh hưởng tới sức khỏe hoặc bị khuyết tật tạm thời hay vĩnh viễn, thậm chí tử vong", Thứ trưởng Sơn nói.

Đầu tư cho an toàn cho người bệnh có thể tiết kiệm tài chính đáng kể, do chi phí phòng ngừa thường thấp hơn nhiều so với chi phí điều trị các tai biến. Tại Mỹ, tập trung cho các hoạt động cải tiến an toàn người bệnh dẫn đến khoản tiết kiệm ước tính khoảng 28 tỷ USD tại các bệnh viện giai đoạn từ năm 2010 đến 2015.

Chìa khóa để chăm sóc an toàn hơn là sự tham gia của người bệnh. Nếu thực hiện tốt, việc thu hút người bệnh cùng tham gia có thể giảm 15% thiệt hại do sự cố y khoa, tiết kiệm hàng tỷ USD mỗi năm.

Thứ trưởng Sơn cho biết, mục tiêu của lễ phát động Ngày An toàn Người bệnh Thế giới nhằm nâng cao nhận thức về An toàn người bệnh trên toàn cầu, với mục tiêu "trước tiên là không gây nguy hại cho người bệnh - first do no harm for patient", tạo môi trường cởi mở và "không đổ lỗi" để xây dựng văn hóa an toàn người bệnh.

Lê Nga